Streszczenie pracy dyplomowej - jak je napisać?

Streszczenie pracy dyplomowej jest jednym z najważniejszych, a jednocześnie często niedocenianych elementów całego dokumentu, ponieważ stanowi syntetyczne podsumowanie najistotniejszych treści, które pozwala czytelnikowi – promotorowi, recenzentowi czy członkom komisji – szybko zrozumieć cel, strukturę oraz wyniki pracy, co oznacza, że dobrze przygotowane streszczenie nie tylko ułatwia odbiór treści, lecz także wpływa na pierwsze wrażenie i ogólną ocenę pracy, dlatego proces jego tworzenia wymaga staranności, precyzji i świadomości, że streszczenie nie jest jedynie opisem tematu, lecz przemyślaną, logiczną i scaloną prezentacją całej pracy w formie krótkiego tekstu.

Najważniejszą zasadą pisania streszczenia jest to, że należy je przygotować po zakończeniu całej pracy, a nie na początku, ponieważ dopiero wtedy autor dokładnie wie, jakie cele zostały osiągnięte, jakie wyniki uzyskane i do jakich wniosków doszedł, co oznacza, że streszczenie nie powinno być projektem czy zapowiedzią, ale precyzyjnym odzwierciedleniem tego, co znajduje się w pracy, dlatego tworzenie streszczenia przed napisaniem całego tekstu prowadzi do nieścisłości, ogólników i braku spójności.

Streszczenie pracy dyplomowej, niezależnie od tego, czy jest to praca licencjacka, inżynierska czy magisterska, powinno zawierać kilka kluczowych elementów, które wspólnie tworzą logiczną całość: wprowadzenie do tematu, cel pracy, opis zastosowanych metod, skrótową prezentację wyników oraz najważniejsze wnioski, co oznacza, że streszczenie nie powinno być długim wywodem teoretycznym, lecz krótkim, treściwym i konkretnym przedstawieniem całej pracy, z pominięciem zbędnych szczegółów i dygresji.

Pierwszym elementem streszczenia powinno być krótkie przedstawienie problematyki, które odpowiada na pytanie, czego dotyczy praca, dlaczego temat jest ważny oraz jakie zagadnienia obejmuje, lecz fragment ten powinien być bardzo syntetyczny, pozbawiony nadmiernych definicji i teorii, ponieważ jego celem jest jedynie nakreślenie kontekstu, a nie opisywanie podstaw literaturowych, co oznacza, że należy ograniczyć się do kilku zdań wprowadzających w zakres badań.

Kolejnym elementem streszczenia jest cel pracy, który musi być sformułowany jasno, jednoznacznie i w taki sposób, aby czytelnik od razu wiedział, co autor chciał zbadać lub udowodnić, dlatego w streszczeniu nie powinno się używać ogólnych sformułowań typu „Celem pracy jest analiza wybranego zagadnienia”, lecz konkretnie określić, jakie zjawisko było przedmiotem badań, jakie problemy badawcze zostały postawione lub jakie działania projektowe podjęte, ponieważ precyzja w tym miejscu świadczy o dojrzałości naukowej autora.

Kolejną częścią streszczenia jest opis zastosowanej metodologii, który powinien uwzględniać takie elementy jak rodzaj badań (np. ankietowe, eksperymentalne, jakościowe, ilościowe), zastosowane narzędzia (np. konkretne kwestionariusze), charakterystykę próby badawczej oraz sposób przeprowadzenia analizy, lecz opis ten musi być krótki i rzeczowy, ponieważ celem streszczenia nie jest szczegółowe opisywanie metod, lecz przekazanie ogólnej informacji w zrozumiały sposób, co oznacza, że należy skupić się wyłącznie na kluczowych elementach, pomijając techniczne detale.

Najważniejszą częścią streszczenia są wyniki badań, które należy przedstawić w sposób syntetyczny, bez tabel, wykresów czy rozbudowanych analiz, lecz z zachowaniem pełnej klarowności, co oznacza, że autor powinien odpowiedzieć, jakie wyniki uzyskał, czy potwierdziły się hipotezy, jakie zależności wystąpiły lub jakie zjawiska zostały zaobserwowane, a brak konkretów w streszczeniu jest błędem, ponieważ ta część jest podstawą oceny merytorycznej pracy przez recenzenta i komisję.

Po prezentacji wyników należy przedstawić wnioski końcowe, które syntetyzują cały sens pracy i wskazują, jakie znaczenie mają uzyskane rezultaty, co oznacza, że streszczenie powinno kończyć się krótką informacją o tym, jakie konsekwencje wynikają z badań, jakie są ich praktyczne zastosowania lub teoretyczne implikacje oraz jakie kierunki dalszych badań można wskazać, ponieważ wnioski świadczą o tym, że praca jest nie tylko poprawnie wykonana, lecz także wartościowa pod względem naukowym.

Streszczenie musi być zwięzłe, klarowne i precyzyjne, co oznacza, że tekst nie powinien przekraczać jednej strony, a w przypadku niektórych uczelni – nawet pół strony lub określonej liczby znaków, dlatego autor powinien używać języka bezpośredniego, unikać długich zdań, powtórzeń, pojęć niezrozumiałych i ogólnikowych sformułowań, ponieważ streszczenie ma być szybkim narzędziem do oceny jakości pracy, a nie wyzwaniem interpretacyjnym dla czytelnika.

Ważne jest także to, że streszczenie nie powinno zawierać cytatów, przypisów ani odwołań do literatury, ponieważ jego funkcją nie jest dokumentowanie źródeł, lecz przedstawienie treści pracy, co oznacza, że w streszczeniu nie należy przywoływać nazwisk badaczy, tytułów publikacji ani numerów stron, a jedynie syntetyzować wiedzę i wyniki w formie przystępnego podsumowania.

Streszczenie powinno być pisane w trzeciej osobie, w czasie przeszłym, co wynika z tego, że opisuje działania, które już zostały wykonane, dlatego prawidłowe formy to „Celem pracy było…”, „Przeprowadzono badania…”, „Wyniki wykazały…”, „Stwierdzono, że…”, ponieważ takie sformułowania są zgodne z zasadami stylu naukowego i jednoznacznie wskazują na zakończony proces badawczy.

Podsumowując, streszczenie pracy dyplomowej jest krótkim, lecz bardzo ważnym tekstem, który musi zawierać wprowadzenie do tematu, cel pracy, metodologię, wyniki i wnioski, napisanym w sposób precyzyjny, zrozumiały i uporządkowany, ponieważ to właśnie streszczenie pozwala czytelnikowi w kilka minut ocenić zakres i wartość pracy, a jednocześnie stanowi formalny element dokumentu, którego jakość jest brana pod uwagę podczas oceny końcowej, dlatego jego napisanie wymaga przemyślenia, a nie traktowania jako dodatku przygotowanego w pośpiechu;